बहुतेक नोकरी करणारे कर्मचारी आपले EPF (कर्मचारी भविष्य निर्वाह निधी) खाते फक्त निवृत्तीनंतर मिळणारी रक्कम किंवा पेन्शन यांच्याशी जोडून पाहतात. पण तुम्हाला हे माहीत आहे का, की या खात्यामधून तुम्हाला 7 लाख रुपयांपर्यंत मोफत जीवन विमा देखील मिळतो?. जर तुम्ही EPF सदस्य असाल, तर तुम्ही EDLI योजनेंतर्गत (Employee Deposit Linked Insurance) कव्हर केलेले आहात. ही योजना तुमच्या कुटुंबाला आर्थिक सुरक्षा प्रदान करते आणि सर्वात खास बाब म्हणजे या योजनेसाठी तुमच्या पगारातून एकही रुपया कपात होत नाही. संपूर्ण प्रीमियम तुमची कंपनी भरते.
नक्की काय आहे EDLI योजना?
EDLI म्हणजे Employee Deposit Linked Insurance, ही EPFO (कर्मचारी भविष्य निर्वाह निधी संस्था) द्वारे दिली जाणारी विमा योजना आहे. ही योजना EPF आणि EPS (कर्मचारी पेन्शन योजना) नंतर तिसरा मोठा फायदा आहे. जोपर्यंत तुम्ही EPF चे सक्रिय सदस्य आहात, तोपर्यंत तुम्हाला हा विमा कव्हर मिळत राहतो.
अनेकांना वाटतं की विमा म्हणजे प्रीमियम भरणे आवश्यक असतं, पण या योजनेत तसं नाही. कंपनी दरमहा तुमच्या मूलभूत वेतन + महागाई भत्ता (Dearness Allowance) याच्या 0.5 टक्के इतकी रक्कम EDLI मध्ये भरते. म्हणजेच हा विमा तुम्हाला पूर्णपणे मोफत मिळतो. ही योजना संघटित क्षेत्रातील कोट्यवधी कर्मचाऱ्यांना आर्थिक सुरक्षा देण्यासाठी सुरू करण्यात आली होती.
जर एखाद्या कर्मचाऱ्याचा नोकरीच्या काळात मृत्यू झाला, तर त्याच्या कुटुंबाला किंवा नामनिर्देशित व्यक्तीला या योजनेअंतर्गत विमा रक्कम दिली जाते. म्हणजे कर्मचारी ऑफिसमध्ये असो, घरात असो किंवा सुट्टीवर — नोकरीच्या काळात मृत्यू झाल्यास त्याच्या कुटुंबाला या योजनेचा लाभ मिळतो. या योजनेनुसार किमान रक्कम ₹2.5 लाख आणि कमाल रक्कम ₹7 लाख इतकी मिळू शकते. ही रक्कम कर्मचाऱ्याच्या मागील 12 महिन्यांच्या सरासरी वेतनावर आणि त्याच्या PF बॅलन्सवर आधारित असते. ही सुविधा प्रत्येक त्या व्यक्तीस लागू होते, ज्याचा PF कपात होतो — मग तो कायमस्वरूपी कर्मचारी असो किंवा कंत्राटावर.
कंपनीने योगदान न केल्यास काय होते?
EDLI योजनेत योगदान देणे ही कंपनीची जबाबदारी असते. जर नियोक्ता वेळेवर हे योगदान करत नसेल, तर त्याच्यावर दरमहा 1% दंड आकारला जातो. हा दंड कंपनीलाच भरावा लागतो, कर्मचाऱ्याला नाही. मात्र, जर कंपनी गंभीर आर्थिक संकटात असेल, तर EPFO बोर्ड काही वेळा हा दंड कमी किंवा माफ करू शकतो, पण असे प्रसंग फारच दुर्मिळ असतात.
₹7 लाखांचा हिशोब कसा केला जातो?
EDLI योजनेअंतर्गत विमा रक्कम ठरवण्यासाठी एक ठराविक सूत्र वापरले जाते —
(मागील 12 महिन्यांचे सरासरी वेतन × 35) + (PF बॅलन्सचा 50टक्के)
येथे वेतनाची जास्तीत जास्त मर्यादा ₹15,000 ठेवली आहे आणि PF बॅलन्सच्या भागाची मर्यादा 1.75 रुपये लाख आहे.
उदाहरणार्थ-(15,000 रुपये × 35) = 5,25,000 रुपये
1,75,000 रुपये
= 7,00,000 रुपये (कमाल विमा रक्कम)
म्हणजेच, जर एखाद्या कर्मचाऱ्याचा नोकरीदरम्यान मृत्यू झाला, तर त्याच्या कुटुंबाला 7 लाख रुपयांपर्यंत विमा कव्हर मिळू शकते, तेही एकही पैसा खर्च न करता. त्यामुळे, पुढच्यावेळी जेव्हा तुम्ही तुमच्या PF बॅलन्सबद्दल विचार कराल, तेव्हा लक्षात ठेवा, त्यात तुमच्या जीवनाची सुरक्षा देखील दडलेली आहे.