मुंबई : जेव्हा एखादे जोडपे कुटुंब सुरू करण्याची योजना आखते तेव्हा बहुतेकदा केवळ वरचेवर दिसून येणाऱ्या आरोग्यावर लक्ष केंद्रित केले जाते. जसे की पोषण, व्यायाम आणि नियमित तपासणी, परंतु अनेक अनुवांशिक स्थिती या जीवनशैली किंवा अगदी कौटुंबिक इतिहासातही दिसून येत नाहीत. त्यामुळे गर्भधारणेपूर्वी अनुवांशिक चाचणी आणि प्री-इम्प्लांटेशन जेनेटिक टेस्टिंग (पीजीटी) चाचणी करणे अतिशय गरजेचे आहे, असे आरोग्यतज्ज्ञांनी सांगितले.
प्रत्येक व्यक्तीमध्ये सरासरी ५ ते १० अनुवांशिक बदल किंवा परिवर्तन (जेनेटिक म्युटेशन) असतात जे सहसा त्यांच्यावर परिणाम करत नाहीत, परंतु जर दोन्ही जोडीदारांमध्ये समान अनुवांशिक बदल किंवा परिवर्तन असेल तर त्यांच्या येणाऱ्या बाळाला त्याचा धोका असू शकतो, याचे उत्तम उदाहरण म्हणजे बीटा-यॅलेसेमिया. भारताला ‘जगाची बॅलेसेमिया राजधानी’ मानले जाते, जिथे ३ टक्के ते ४ टक्के लोकांमध्ये हे जनुक आढळून येते, म्हणजेच यामध्ये सुमारे ३० ते ४० दशलक्ष वाहक आहेत. जर दोन्ही पालकांना बीटा-यॅलेसेमिया असेल तर त्यांच्या येणाऱ्या बाळाला यॅलेसेमिया मेजर होण्याची शक्यता ही २५ टक्के इतकी आहे, असे फर्टिलिटी स्पेशालिस्ट डॉ. सुलभा अरोरा यांनी सांगितले. जोडपे कितीही निरोगी दिसत असले तरी कुटुंब सुरू करण्यापूर्वी कोणता धोका आहे का हे समजून घेण्यास या चाचण्यांची मदत होते. क्रोमोसोमल असामान्यता आणि अनुवांशिकरीत्या असलेल्या धोक्यांमुळे ही तपासणी गर्भपाताचा धोका कमी करण्यास मदत करते, तसेच यशस्वी इम्प्लांटेशनची शक्यता वाढवते आणि शेवटी जोडप्यांना निरोगी बाळ जन्माला घालण्याची संधी देते.
जनुकीय विकार असलेल्या दाम्पत्याला होणारे अपत्यही या विकारासह जन्माला येऊ शकते. जनुकीय चाचणीमुळे लग्नानंतर होणाऱ्या मुलांना गंभीर आजार होण्याचा धोका आहे का, हे समजते. चाचणीतून काही धोका असल्याचे निष्पन्न झाल्यास, जोडपे त्या परिस्थितीसाठी मानसिक आणि वैद्यकीय तयारी करू शकतात. यामध्ये वेळेवर वैद्यकीय सल्ला घेणे, गर्भधारणा नियोजन करणे किंवा इतर पर्यायांचा विचार करणे समाविष्ट असू शकते. गर्भरोपणापूर्वी केल्या जाणाऱ्या अनुवांशिक चाचणीमुळे पुढच्या पिढीला अनुवांशिक दोषापासून वाचवता येऊ शकते.