मासिक पाळीच्या काळात महिलांच्या शरीरात अनेक बदल होतात. हे बदल प्रामुख्याने हार्मोन्सच्या असंतुलनामुळे होत असतात. त्यामुळे अशक्तपणा, चिडचिड, थकवा, अगदी बेशुद्ध होण्यासारख्या लक्षणांचा अनुभव काही महिलांना येतो. अशावेळी काही अतिरक्तस्राव देखील होतो. त्यामुळे शरीरात रक्ताची कमतरता भासते. काहीवेळा अ‍ॅनिमिया देखील होतो. यामुळेच मासिक पाळी दरम्यान अनेक महिलांना कमी रक्तदाबाची समस्या जाणवते.
अतिरिक्त रक्तस्रावामुळे शरीरात रक्त, द्रव (फ्लुइड्स) आणि खनिजे कमी होतात, त्यामुळे रक्तदाब कमी होण्याची समस्या जाणवते. यामुळे चक्कर येणे, डोकेदुखी, थकवा, सुस्ती आणि अशक्तपणा ही लक्षणं दिसून येतात. जर तुम्हालाही मासिक पाळी दरम्यान अशी लक्षणं जाणवत असतील, तर खालील माहिती उपयुक्त ठरू शकते.
सफदरजंग रुग्णालयाच्या स्त्रीरोग विभागाच्या माजी डॉक्टर डॉ. सलोनी चड्ढा यांच्या मते, मासिक पाळी दरम्यान रक्तदाब कमी होण्याची खालील कारणे असू शकतात:
- अतिप्रमाणात रक्तस्राव
काही महिलांना पाळी दरम्यान खूप रक्तस्राव होतो. त्यांना दिवसभरात अनेकदा सॅनिटरी नॅपकिन्स किंवा टॅम्पॉन बदलावे लागतात. या प्रक्रियेत केवळ रक्तच नाही, तर शरीरातील महत्त्वाचे द्रव आणि खनिजही गमावले जातात. त्यामुळे आयरनसारख्या पोषणतत्त्वांची कमतरता होते. यामुळे शरीरात ऑक्सिजन पोहोचण्याची प्रक्रिया कमी होते आणि रक्तदाब खाली येतो. - हार्मोन्समधील चढ-उतार
मासिक पाळीच्या काळात हार्मोन्स जसे की इस्ट्रोजन आणि प्रोजेस्टेरोन यांचे प्रमाण सतत बदलत राहते. हे हार्मोन्स थेट रक्तवाहिन्यांवर आणि रक्ताभिसरणावर परिणाम करतात. त्यामुळे काही महिलांमध्ये रक्तदाब खाली येतो.
- शरीरात पाण्याची कमतरता
अतिदुखणं, जास्त रक्तस्राव आणि यामुळे शरीरातील द्रव कमी होतो, आणि शरीर डिहायड्रेट होते. यामुळे रक्ताचे प्रमाण (ब्लड वॉल्युम) कमी होते आणि परिणामी रक्तदाब घटतो. म्हणूनच पाळीच्या काळात भरपूर पाणी आणि द्रवपदार्थ घेत राहावेत.
- जास्त प्रमाणात वेदनाशामक औषधांचे सेवन
पाळीमध्ये होणाऱ्या तीव्र वेदना कमी करण्यासाठी काही महिला दिवसातून अनेक वेळा वेदनाशामक गोळ्या घेतात. या औषधांचा अतिरेकी वापर शरीरावर विपरीत परिणाम करतो आणि त्यामुळेही रक्तदाब कमी होऊ शकतो.
कोणत्या महिलांना अधिक धोका असतो?
ज्या महिलांना आधीपासूनच अ‍ॅनिमिया आहे
ज्या महिलांना अति रक्तस्राव होतो
ज्यांचे शरीर पटकन डिहायड्रेट होते
ज्यांचे वजन खूपच कमी आहे किंवा शरीर कमकुवत आहे
मासिक पाळी दरम्यान कमी रक्तदाब टाळण्यासाठी काय करावे?
कोमट पाणी, नारळपाणी, लिंबूपाणी यांसारखे द्रवपदार्थ भरपूर प्रमाणात घ्या.
आयरन आणि व्हिटॅमिन C युक्त अन्न खा, जेणेकरून शरीरात रक्ताची कमतरता होणार नाही.
जास्त ब्लीडिंग किंवा वारंवार चक्कर येत असल्यास तत्काळ डॉक्टरांचा सल्ला घ्या.
अतिवेदना असल्यास गर्म पाण्याची पाटी किंवा हॉट वॉटर बॅग लावा.
ताण-तणाव आणि थकवा टाळा, आणि पुरेशी विश्रांती घ्या.