जगातील सर्वोत्तम रुग्णालयांची यादी, भारताची स्थिती काय? जाणून घ्या

जन्मापासून ते आयुष्यातील शेवटच्या उपचारांपर्यंत रुग्णालये ही जीवनातील सर्वात निर्णायक क्षणांची साक्षीदार असतात. प्रत्येकामागे विज्ञान, कौशल्य आणि मानवतेच्या सेवेतून उलगडणारी एक कथा दडलेली असते. पण जगभरात दोन लाखांहून अधिक रुग्णालये असताना, चांगल्या आरोग्य सेवा देणारी रुग्णालये कोणती हे ठरवणं तेवढं सोपं नाही, तरीही यावर्षीची जगातील टॉप 10 हॉस्पिटलची यादी जाही झाली आहे.

Newsweek आणि Statista यांनी प्रसिद्ध केलेला “World’s Best Hospitals 2025” अहवाल प्रसिद्ध केला आहे. सातत्याने उत्तम सेवा आणि वैद्यकीय उत्कृष्टतेचे प्रतिक ठरतात त्या संस्थांचा या वार्षिक यादीत स्थान दिले जाते.रुग्णांच्या अनुभवांवर आणि गुणवत्तेच्या आकडेवारीवर आधारित आधुनिक वैद्यकशास्त्रातील खऱ्या गुणवत्तेचे मोजमाप या संस्थांकडून केले जाते.

या वर्षीच्या अहवालात ऑस्ट्रेलियापासून अमेरिकेपर्यंत, भारतापासून जपानपर्यंत 30 देशांतील रुग्णालयांचे मूल्यमापन करण्यात आले. एकूण 2,400 हून अधिक रुग्णालयांपैकी सर्वोच्च 250 रुग्णालयांनी या जागतिक यादीत स्थान मिळवले. तज्ज्ञांच्या अभिप्राय, रुग्ण प्रतिसाद आणि कठोर माहिती विश्लेषणाच्या आधारे ही निवड करण्यात आली.

Newsweek–Statista च्या मते 2025 मधील जगातील शीर्ष 10 रुग्णालये:

मेयो क्लिनिक – रॉचेस्टर (अमेरिका)

क्लीव्हलँड क्लिनिक – क्लीव्हलँड, ओहायो (अमेरिका)

टोरोन्टो जनरल हॉस्पिटल – युनिव्हर्सिटी हेल्थ नेटवर्क (कॅनडा)

द जॉन्स हॉपकिन्स हॉस्पिटल – बाल्टिमोर, मेरीलँड (अमेरिका)

कारोलींस्का युनिव्हर्सिटेट्सशुखुसेट – स्टॉकहोम (स्वीडन)

मॅसॅच्युसेट्स जनरल हॉस्पिटल – बोस्टन, मॅसॅच्युसेट्स (अमेरिका)

शारिटे – युनिव्हर्सिटॅट्समेडिजिन बर्लिन (जर्मनी)

शेबा मेडिकल सेंटर – रमात गन (इस्रायल)

सिंगापूर जनरल हॉस्पिटल (सिंगापूर)

युनिव्हर्सिटॅट्सस्पिटाल झ्युरिक (स्वित्झर्लंड)

भारतातील सर्वोत्तम रुग्णालये

भारताच्या राष्ट्रीय यादीत पहिल्या क्रमांकावर आहे अखिल भारतीय आयुर्विज्ञान संस्था (AIIMS), नवी दिल्ली.
त्यापाठोपाठ मेदांता – द मेडिसिटी (गुरुग्राम) आणि पोस्ट ग्रॅज्युएट इन्स्टिट्यूट ऑफ मेडिकल एज्युकेशन अँड रिसर्च (PGIMER), चंदीगड या रुग्णालयांनी स्थान मिळवले आहे.

क्रिश्चन मेडिकल कॉलेज (वेल्लोर) आणि अपोलो हॉस्पिटल्स (चेन्नई) यांनी पहिल्या पाचांमध्ये स्थान पटकावले आहे.
मुंबईतील कोकिळाबेन हॉस्पिटल, ब्रीच कँडी, हिंदुजा हॉस्पिटल, तसेच जसलोक हॉस्पिटल आणि सर गंगाराम हॉस्पिटल (नवी दिल्ली) यांनीही देशातील शीर्ष दहामध्ये स्थान मिळवले आहे.
ही रुग्णालये केवळ लाखो रुग्णांची सेवा करत नाहीत, तर भारताच्या वाढत्या वैद्यकीय कौशल्य आणि सहृदय सेवेच्या प्रतिमेलाही बळकटी देतात.

रँकिंगचे चार प्रमुख आधारस्तंभ

या रँकिंगची पायाभरणी चार मुख्य घटकांवर झाली आहे —

तज्ज्ञ शिफारसी (40%) – 30 देशांतील दहा हजारो डॉक्टर, हॉस्पिटल मॅनेजर्स आणि आरोग्यतज्ज्ञांच्या सर्वेक्षणावर आधारित. त्यांनी आपल्या देशातील तसेच परदेशातील रुग्णालयांना मत दिले, ज्यामुळे या प्रक्रियेला व्यापक विश्वासार्हता मिळाली.

रुग्ण अनुभव (17.5%) – उपचार, स्वच्छता आणि एकूण अनुभवावर आधारित रुग्ण समाधान सर्वेक्षण.

गुणवत्ता मापदंड (37.5%) – संसर्ग नियंत्रण, रुग्ण-ते-कर्मचारी प्रमाण, आणि उपचार परिणाम अशा सार्वजनिक डेटावर आधारित मोजमाप.

Patient Reported Outcome Measures (PROMs) (5%) – उपचारानंतर रुग्णांच्या कल्याणाचे मूल्यांकन करण्यासाठी वापरल्या जाणाऱ्या प्रमाणित प्रश्नावलींच्या आधारे मूल्यांकन.

यावर्षीच्या आवृत्तीत एक बिब्लिओमेट्रिक स्कोअर देखील समाविष्ट करण्यात आला, जो प्रत्येक रुग्णालयाच्या वैज्ञानिक संशोधनाच्या प्रभावाचे आणि जागतिक योगदानाचे मापन करतो.

अशा रँकिंगचे महत्त्व

रुग्ण, कुटुंबीय आणि धोरणकर्त्यांसाठी या रँकिंग्स पारदर्शकतेचे प्रतीक ठरतात.
त्या दाखवतात की कोणती रुग्णालये केवळ दावे करत नाहीत, तर प्रत्यक्षात उत्तम कार्यप्रदर्शनही दाखवतात.
उच्च रँक मिळवणाऱ्या संस्थांकडे सहसा रुग्णसुरक्षेची चांगली नोंद, समाधानकारक अनुभव आणि वैद्यकीय संशोधनातील सक्रिय सहभाग असतो.

तथापि, हे लक्षात ठेवणे आवश्यक आहे की गुणांकन देशांतर्गत स्तरावर तुलनात्मक आहे — एका देशातील 90व्या क्रमांकावर असलेले रुग्णालय जर्मनीतील 90व्या क्रमांकाच्या रुग्णालयाशी थेट तुलना करता येत नाही, कारण आरोग्यव्यवस्था आणि माहिती स्रोत वेगळे असतात.

प्रत्येक आकड्याच्या मागे डॉक्टर, नर्स आणि रुग्णांचा संघर्ष आणि सहकार्य दडलेले असते.
उच्च स्थान मिळवणाऱ्या रुग्णालयांची एक समान ओळख म्हणजे रुग्णकेंद्री संस्कृती.
मेयो क्लिनिकचे “patient-first” तत्त्व असो वा AIIMS चे “सर्वांसाठी आरोग्य” हे ध्येय असो — जगातील सर्वोत्तम रुग्णालये सिद्ध करतात की करुणा आणि गुणवत्ता एकत्र चालू शकतात.

टीप: हा लेख Newsweek आणि Statista यांनी प्रसिद्ध केलेल्या “World’s Best Hospitals 2025” अहवालावर आधारित आहे.
ही क्रमवारी जानेवारी ते डिसेंबर 2024 दरम्यान संकलित केलेल्या डेटावर आधारित आहे.
रुग्णालय निवडताना ही यादी केवळ मार्गदर्शक म्हणून वापरावी; वैयक्तिक आरोग्य गरजा, तज्ज्ञांचा सल्ला आणि संबंधित विशेषतेनुसार निर्णय घेणे अत्यावश्यक आहे.